"Phi đô la hóa" đã trở thành chủ đề thảo luận phổ biến trong những năm gần đây. Vấn đề này bao trùm hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 tại Kazan (Nga) vào tuần trước.
Nhưng không chỉ đồng đô la Mỹ mà trật tự kinh tế do phương Tây thống trị cũng đang phải chịu áp lực trước sức mạnh ngày càng tăng của khối kinh tế này. Đây là nhận định của Jacques Sapir, nhà kinh tế học nổi tiếng người Pháp và là một trong những chuyên gia hàng đầu của phương Tây về kinh tế Nga.
Ảnh: Getty.
"Cần lưu ý rằng BRICS, gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), hiện chiếm hơn 33% GDP toàn cầu so với 29% của G7".
Hội nghị thượng đỉnh BRICS đã thông qua ba quyết định nổi bật: Thể chế hóa danh mục các quốc gia đối tác trong BRICS, thành lập hệ thống BRICS-Clear nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương giữa các thành viên và các quốc gia đối tác, và thành lập công ty (tái) bảo hiểm BRICS trong lĩnh vực thương mại.
"Tác động của những quyết định này sẽ rất lớn, không chỉ đối với BRICS và các đối tác của khối mà còn đối với thế giới phương Tây," Jacques Sapir nói. "Phong trào hướng tới phi phương Tây trên toàn cầu đang tăng tốc".
"Một trong những quyết định mang tính biểu tượng nhất được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh Kazan là việc thể chế hóa danh mục các quốc gia đối tác trong BRICS," Sapir nhận định. "Điều này tạo ra một 'khu vực BRICS' xung quanh các thành viên chủ chốt, giúp khối có thể xây dựng vị thế thống trị ở châu Á khi Trung Quốc và Ấn Độ vốn đã dẫn đầu khu vực."
Hai biện pháp sau, (BRICS Clear và công ty bảo hiểm) sẽ có tác động lớn đối với cơ cấu thương mại và việc sử dụng đồng đô la/euro trên toàn cầu, Sapir cảnh báo.
"Đối với cơ cấu thương mại toàn cầu, tác động có thể thấy được từ dòng chảy thương mại chuyển hướng nhờ các ưu đãi cho thương mại nội khối và giữa các đối tác BRICS".
Ông ước tính rằng khối lượng xuất khẩu của các nước phương Tây có thể giảm 5-7%. Mặc dù con số này không đáng kể, nhưng tỷ lệ này có thể dao động và gây bất ổn cho một số quốc gia.
Ngoài ra, sự ra đời của công ty (tái) bảo hiểm BRICS có thể ảnh hưởng lớn tới hoạt động kinh doanh của các công ty bảo hiểm và tái bảo hiểm thương mại phương Tây, Sapir nói thêm. "Hậu quả về tiền tệ của quá trình phi đô la hóa sẽ rất đáng kể".
Thương mại nội khối BRICS và thương mại với các nước đối tác chiếm 35-40% thương mại toàn cầu. Nhưng tỷ trọng sử dụng đồng nội tệ trong thương mại nội khối BRICS và với các nước đối tác khó có thể vượt 20%, Sapir cho hay.
"Điều này có nghĩa là 28-32% thương mại toàn cầu, hiện đang được thực hiện bằng đồng đô la và euro, có thể dần tách khỏi 2 loại tiền tệ này trong khuôn khổ BRICS Clear".
"Có khả năng, tỷ lệ phi đô la hóa thông qua BRICS Clear trong 5 năm tới sẽ nằm trong khoảng 70-80%, tương đương 19,5-25,5% thương mại toàn cầu. Tỷ trọng đồng bạc xanh trong các giao dịch quốc tế sẽ giảm tương ứng và trong dự trữ của các ngân hàng trung ương giảm từ 58% xuống còn 35-40%", vị chuyên gia dự đoán.
Vì các ngân hàng trung ương nắm giữ đô la dưới hình thức trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ, nên dự trữ giảm có thể dẫn tới làn sóng bán tháo trái phiếu kho bạc. Điều này có thể dẫn tới sụp đổ thị trường trái phiếu công, gây khó khăn cho Mỹ trong việc tái cấp vốn cho các khoản vay.
"Do đó, việc triển khai hệ thống BRICS Clear sẽ có tác động lớn đối với hệ thống tiền tệ toàn cầu, đặc biệt là phần 'phương Tây' trong hệ thống này", Sapir kết luận.
Theo Kitco News
