Theo VFA, từ khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo trắng đẩy giá gạo thế giới tăng mạnh, tác động lớn đến thương mại gạo toàn cầu, quá trình kinh doanh xuất khẩu gạo, các doanh nghiệp gặp khó khăn do giá cả tăng quá nhanh. Điều này khiến chuỗi cung ứng từ nông dân, thương lái đến nhà máy xay xát và doanh nghiệp xuất khẩu gạo bị đứt gãy.
Nguyên nhân là do tâm lý chờ giá, hợp đồng liên kết bị phá vỡ, các doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn trong việc huy động nguồn hàng để thực hiện các hợp đồng đã ký. VFA đã có văn bản yêu cầu các doanh nghiệp hội viên cố gắng bảo đảm thực hiện hợp đồng đã ký nhằm giữ thị trường và đàm phán giãn tiến độ giao hàng để giảm thiệt hại. Đối với hợp đồng mới phải bảo đảm có chân hàng trước khi ký, trường hợp chưa có hợp đồng nên hạn chế số lượng mua vào tránh biến động giá trong nước.
Giá lúa gạo tăng cũng khiến doanh nghiệp thiếu hẳn nguồn vốn mua lúa gạo, đặc biệt là vốn lưu động.
VFA kiến nghị bổ sung quy định giá sàn xuất khẩu gạo
Trước tình tình trên, VFA kiến nghị Chính phủ và Ngân hàng nhà nước xem xét có các cơ chế hỗ trợ về vốn cho thương nhân nhằm tăng cường nguồn lực tài chính phục vụ hoạt động thu mua lúa gạo, bảo đảm nguồn hàng tồn kho dự trữ lưu thông.
VFA cũng kiến nghị bổ sung cơ chế quy định giá sàn xuất khẩu gạo nhằm bảo đảm hiệu quả cho nông dân sản xuất lúa, đồng thời bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh giữa các thương nhân xuất khẩu gạo, nhất là những thương nhân đã đầu tư cơ sở sản xuất theo Nghị định 109/2010 và các thương nhân thuê kho theo Nghị định 107/2018.
Hiện nay, có hơn 200 thương nhân xuất khẩu gạo và nhiều tổ chức, cá nhân xuất khẩu gạo ủy thác nên cạnh tranh khá gay gắt, trong đó có cạnh tranh về giá.
Cơ chế áp dụng giá sàn xuất khẩu mới đây đã được Ấn Độ áp dụng với gạo đặc sản Basmati với mức giá là 1200 USD/tấn. Nước này cũng áp thuế 20% gạo đồ và cấm xuất khẩu gạo thông dụng khiến giá gạo toàn cầu lên cơn sốt.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, khối lượng gạo xuất khẩu trong tháng 8 ước đạt 0,95 triệu tấn với giá trị 553 triệu USD. Như vậy, giá gạo xuất khẩu bình quân trong tháng 8 (thời điểm sau khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo) là 582 USD/tấn. Lũy kế 8 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu được 5,85 triệu tấn gạo, mang về 3,17 tỉ USD, tăng 22% về khối lượng và tăng 36,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.
