Bán đảo Bình Quới - Thanh Đa rộng 4,27km2, thuộc phường 27 và 28 của quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. Nơi đây có vị trí đắc địa, nằm giữa trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, cách Quận 1 chỉ 6,5 km (khoảng 15 phút đi xe) và được bao bọc bởi sông Sài Gòn và kênh Thanh Đa.
Song diện mạo Bình Quới - Thanh Đa bao năm qua vẫn như một vùng quê xa thu nhỏ với nét hoang sơ, khác biệt vẻ hiện đại của bên kia bờ sông của Thành phố. Phần lớn diện tích bán đảo vẫn là đất nông nghiệp với những đồng ruộng, ao hồ với nhiều cây cối mọc um tùm dày đặc.
Ngoài ra, hạ tầng giao thông và tiện ích công cộng cũng nghèo nàn, xơ xác. Đường sá chật hẹp, chỉ có duy nhất một cầu Kinh để nối Thanh Đa với các khu vực khác, nhiều nơi bị ngập nước vào mùa mưa. Các dịch vụ thiết yếu như trường học, bệnh viện, khu vui chơi giải trí còn thiếu thốn khiến cuộc sống của người dân nơi đây vô cùng khó khăn.
Khu vực này đã được quy hoạch là khu đô thị mới từ năm 1992 với diện tích phê duyệt khoảng 4,27 km2, dự kiến có đầy đủ chức năng theo các tiêu chí đô thị sinh thái hiện đại, phục vụ dân số 41.000 - 50.000 người. Hơn 30 năm, đã có 6 lần các siêu dự án dự kiến được triển khai, song lại “chìm xuồng”, khiến người dân Thanh Đa đi từ khấp khởi hy vọng tới thất vọng.
Sống giữa đô thị lớn nhất nước, song người dân Thanh Đa phải sống trong những căn nhà mái tôn lụp xụp xiêu vẹo trên con đường mòn đầy đất sình lầy, trông xa như những điếm canh. Chị Quỳnh Thị Hồng (50 tuổi) chia sẻ gia đình chị đang phải sống trong cảnh “đi không được, ở cũng không xong”. Vì nằm trong khu quy hoạch nên chị không thể sang tên để chuyển nhượng quyền sử dụng đất, song cũng không thể xây mới, cải tạo nên hiện nơi đây chủ yếu là những căn nhà tạm bợ, xuống cấp, thậm chí “rách” tứ bề. gian.
Nhiều người dân sinh ra và lớn lên ở đây, gắn bó với Thanh Đa cả đời người cũng muốn thấy có ngày mảnh đất này được “thay da đổi thịt”.
Không thể chuyển đổi mục đích sử dụng đất nên đa phần người dân ở đây chỉ biết trồng trọt kiếm thu nhập. Trước đây thì trồng lúa, trồng sen, giờ thì họ trồng dừa, sả, rau đem chợ bán.
Người dân ở đây cho biết cứ độ vài ba năm lại thấy có người tới đo đạc, hỏi han, nghe bảo quy hoạch lại, thiết kế lại... "Chúng tôi đã chờ mòn mỏi, khổ sở cả đời người rồi. Nếu không thực hiện dự án thì trả lại quyền lợi cho người dân để chúng tôi được xây sửa nhà, mua bán, được tách thửa. Chúng tôi tha thiết mong lãnh đạo TP quan tâm".
TPHCM đã quyết tâm "hồi sinh" bán đảo Bình Quới - Thanh Đa, tổ chức cuộc thi ý tưởng quy hoạch – kiến trúc mang tầm quốc tế. Yêu cầu chung được TP đưa ra là quy hoạch xây dựng bán đảo thành khu đô thị sinh thái, hiện đại, đóng vai trò là động lực phát triển mới của trung tâm TP, có tính lan tỏa, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch kinh tế đô thị theo định hướng phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn.
Các chuyên gia kỳ vọng TPHCM sẽ tìm được quy hoạch xứng tầm để bán đảo Bình Quới – Thanh Đa sớm trở thành đô thị - du lịch sinh thái tầm vóc quốc tế, người dân được đổi đời. KTS.Vũ Xuân Thao – Ủy viên Ban chấp hành Hội Kiến trúc sư TPHCM kỳ vọng có các công trình điểm nhấn, công trình phức hợp đa năng, sáng tạo, đặc sắc như quần thể triển lãm Expo, trình diễn show nhạc nước, thực cảnh hay công viên chuyên đề với những công trình biểu tượng nghệ thuật, mang đậm đà bản sắc văn hoá Việt. Đề xuất các dịch vụ, các hoạt động văn hóa, đặc biệt lưu ý các khu vực tổ chức dịch vụ hoạt động về đêm nhằm tạo ra một khu đô thị năng động 24/7.
Bán đảo Bình Quới - Thanh Đa cần được quy hoạch hệ thống công viên công cộng, công viên chuyên đề. Các không gian xanh trên bán đảo được kết hợp với hoạt động phát triển du lịch như công viên ngập nước, lễ hội dòng sông, các chương trình trình diễn văn hóa nghệ thuật thu hút cho người dân TP cũng như du khách đến với TPHCM. Bán đảo cuxg nên được định vị là điểm đến để vui chơi, du lịch, triển lãm văn hóa nghệ thuật. Từ đó mang lại giá trị kinh tế, thương mại, tạo công ăn việc làm từng bước làm giàu cho người dân.
Việc phát triển bán đảo cần có tầm nhìn phát triển tổng thể và quy hoạch hệ thống hạ tầng chiến lược, đặt Thanh Đa trong bối cảnh phát triển của khu vực ven sông tại trung tâm TPHCM.
Theo đó, cần gia tăng kết nối “viên ngọc quý” Bình Quới – Thanh Đa với các khu vực lân cận như Thảo Điền, Trường Thọ, Rạch Chiếc thông qua hệ thống giao thông đường bộ với nhiều cây cầu, hệ thống monorail, phát triển giao thông đường thủy, các bến du thuyền kết hợp không gian mặt nước... Hạ tầng giao thông đồng bộ, thông suốt, hiện đại giúp nâng cao đời sống cho người dân, phát triển kinh tế, du lịch, giao thương…
Quy hoach Bình Quới - Thanh Đa cần chú trọng sử dụng đất hiệu quả. Đối với các khu vực có vị thế đắt giá và quỹ đất hạn chế, cần phát triển tích hợp. “Khu vực Bình Quới – Thanh Đa hiện tại đa số nhà thấp tầng, chỉ có 1 tòa chung cư Thanh Đa có 4-5 tầng. Trong quy hoạch mới, nếu chúng ta xây những tòa nhà 10-20 tầng, thì chỉ cần chưa đến 1/3 tòa nhà là có thể giải quyết được vấn đề tái định cư. Khi làm đô thị nén với những tòa nhà cao tầng sẽ có nhiều diện tích hơn để xây dựng những công trình biểu tượng, không gian công cộng”, KTS.Vũ Xuân Thao phân tích.
Cuộc thi tìm kiếm ý tưởng quy hoạch – kiến trúc để "hồi sinh" bán đảo Bình Quới – Thanh Đa đã lựa chọn được 5 đơn vị vào vòng 2, trong số đó có những tên tuổi hàng đầu thế giới, với uy tín, bề dày kinh nghiệm quy hoạch những dự án lớn, phức tạp. Các chuyên gia và người dân kỳ vọng, TPHCM sớm chốt được ý tưởng quy hoạch xứng tầm. "Những công trình cao nhất, đẹp nhất của TP.HCM sẽ đặt ở bán đảo Thanh Đa. Khi đó, bán đảo Thanh Đa sẽ thành trung tâm đô thị, hành chính và công viên ngập nước tầm cỡ quốc tế", KTS Khương Văn Mười, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM kỳ vọng.