Sở Xây dựng vừa đề xuất UBND TP HCM chấp thuận chủ trương giao Sở Xây dựng phối hợp cùng các sở, ngành, Viện Nghiên cứu phát triển TP và các địa phương nghiên cứu, tham mưu UBND TP HCM đề án để thực hiện mục tiêu di dời toàn bộ nhà trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn.
Dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng và cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi ghi nhận nhu cầu nhà ở xã hội cho 680/1.633 trường hợp (chiếm 41,64%).
Theo Sở Xây dựng, thành phố hiện có trên 48.140 căn nhà nằm trên và ven sông, kênh, rạch. Trong đó, 9 dự án đã và đang triển khai di dời, giải tỏa để chỉnh trang đô thị với 1.149 căn nhà đã giải phóng mặt bằng và 243 căn khác đang trong quá trình bồi thường, giải tỏa.
Ngoài ra, thành phố còn 46.453 căn nhà chưa triển khai thực hiện di dời, chưa có phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư.
Theo báo cáo từ các địa phương, nhu cầu nhà ở xã hội để phục vụ tái định cư cho người dân sống ven kênh rạch ước tính ktrên 8.150 căn, chiếm 17,6% tổng số nhà ven kênh rạch cần di dời.
Trong đó, quận Bình Thạnh báo cáo có 864/2.077 trường hợp tại dự án rạch Xuyên Tâm có nhu cầu nhà ở xã hội; quận 8 có 680/1.633 trường hợp có nhu cầu nhà ở xã hội tại dự án bờ Bắc Kênh Đôi.
Tại quận Bình Thạnh có 864/2.077 trường hợp (chiếm 41,6%) trong diện giải tỏa tại khu vực rạch Xuyên Tâm có nhu cầu nhà ở xã hội.
Điều này cho thấy nhu cầu nhà ở xã hội cho các dự án di dời nhà ven sông, kênh, rạch ở thành phố là khác nhau tùy địa hình, hiện trạng nhưng dao động khoảng trên dưới 40%. Tuy nhiên, thực tế do chưa có khảo sát xã hội học, một số quận, huyện chưa dự đoán chính xác được nhu cầu nhà ở xã hội phục vụ tái định cư.
TP HCM đã đặt vấn đề thực hiện các chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội cho hộ dân sống ven kênh rạch khi không có dự án đầu tư xây dựng hoặc cải tạo.
Theo Luật Đầu tư công, đối với các dự án nhóm B và C, công tác bồi thường là một phần của dự án đầu tư xây dựng. Do đó, nếu thực hiện di dời mà không có dự án đầu tư xây dựng, UBND TPHCM cần xin ý kiến từ các cơ quan thẩm quyền.
Đồng thời, các trường hợp nhà xây dựng không có giấy tờ hợp lệ, đa phần là chiếm dụng, nhà đất không hợp pháp… sẽ không đủ điều kiện bồi thường đất nhưng có thể được hỗ trợ nhà ở theo Luật Đất đai 2024. Tuy nhiên, không phải tất cả trường hợp đều đủ điều kiện nhận nhà ở xã hội theo Luật Nhà ở 2023. Vì vậy, cần thiết xây dựng đề án thực hiện di dời.
Đề án phải đánh giá, phân tích lại số liệu thống kê, báo cáo tình hình xây dựng nhà trên và ven sông, kênh rạch, với 3 nội dung cần làm rõ:
Xác định các trường hợp đủ điều kiện bồi thường, tái định cư; số lượng căn hộ/nền đất phải chuẩn bị và ngân sách dự kiến chi.
Số lượng trường hợp không đủ điều kiện tái định cư hoặc các trường hợp đủ điều kiện tái định cư nhưng số tiền bồi thường, hỗ trợ không đủ để mua căn hộ/nền đất; dự kiến số lượng căn hộ nhà ở xã hội nhằm giải quyết chính sách cho 2 nhóm đối tượng này và số tiền ngân sách dự kiến phải chi để đầu tư xây dựng quỹ nhà ở xã hội.
Xác định nguồn thu nộp ngân sách nhà nước dự kiến từ việc thuê, thuê mua nhà ở xã hội và số tiền thu được từ quỹ đất đã giải tỏa.
Viện Nghiên cứu Phát triển thành phố sẽ chủ trì và phối hợp với các đơn vị liên quan để điều tra xã hội học, thống kê số liệu, đồng thời tham mưu về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người dân sống trên và ven kênh, rạch.