Sáng 9/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự.
Đại biểu Nguyễn Hữu Chính (đoàn ĐBQH Hà Nội) cho biết, thực tiễn rất nhiều vụ án lớn có tính chất phức tạp, thời gian điều tra kéo dài. Có những vụ kéo dài từ 1-2 năm, thậm chí hơn, đến khi tòa án giải quyết thì vật chứng là nhà xưởng, thiết bị, máy móc, phương tiện hầu như bị hỏng, không thể sử dụng được và chỉ còn là đống sắt vụn, gây lãng phí và thiệt hại lớn cho các bên đương sự.
Đặc biệt, các vụ án liên quan đến việc cho vay của ngân hàng thương mại hiện nay, như vụ án Tân Hoàng Minh, bị cáo đã nộp và khắc phục số tiền hơn 8.000 tỷ đồng cho bị hại ngay sau khi khởi tố vụ án, đáng lẽ có thể trả ngay cho bị hại nhưng theo quy định thì số tiền trên phải gửi vào kho bạc.
Trong khi đó, thời hạn điều tra là 2 năm tòa án mới giải quyết, điều này gây bức xúc và thiệt hại rất lớn khi đồng tiền không được lưu thông.
Đại biểu Nguyễn Hữu Chính.
Theo đại biểu, việc thí điểm xử lý vật chứng, tài sản không nên gói gọn trong một số vụ án tham nhũng thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương theo dõi như dự thảo, bởi lẽ, trong thực tiễn và thống kê hằng năm, số vụ án tham nhũng chiếm tỷ lệ rất nhỏ, chỉ 10-15% so với các vụ án thông thường. Trong khi đó, tang vật thu giữ, kê biên trong vụ án hình sự thông thường rất lớn. Nếu chỉ thí điểm trong lĩnh vực án tham nhũng thì chỉ đúng phần nào, không làm thay đổi thực trạng đã và đang tồn tại.
Hiện nay, kho tang vật của cơ quan công an các tỉnh, thành phố rất quá tải, gây khó khăn, lãng phí đối với việc trông coi, bảo quản. Mục đích, ý nghĩa của thí điểm xử lý tang vật trong vụ án hình sự là giảm tối đa lãng phí và thiệt hại cho các bên đương sự khi tang vật bị kê biên, thu giữ. Do đó, đại biểu đề nghị thí điểm tất cả các vụ án hình sự.
Thảo luận về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thanh Hải (đoàn ĐBQH Thừa Thiên Huế) nói, thực tiễn thi hành pháp luật cho thấy Bộ luật Tố tụng hình sự đã quy định đầy đủ, cụ thể về trình tự, thủ tục và các hoạt động tố tụng trong từng giai đoạn, là công cụ sắc bén, hiệu quả trong đấu tranh phòng chống tội phạm.
Tuy nhiên, hiện nay một số quy định về xử lý vật chứng còn nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập, cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung. Các quy phạm này chưa kịp điều chỉnh là tất yếu khách quan do tốc độ quy định, quy mô phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập kinh tế.
Đặc biệt, trong thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã phát hiện, xử lý nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế đặc biệt lớn, có quy mô và tính chất lớn. Việc thu giữ, tạm giữ, kê biên phong tỏa lên đến nhiều nhiều nghìn tỷ đồng. Nhiều dự án bất động sản, tài sản như vụ Phan Văn Anh Vũ (Vũ Nhôm), FLC, AIC, Việt Á, Tân Hoàng Minh...
Trong khi đó, việc xử lý phải chờ thời gian tố tụng đối với vụ việc, vụ án, kéo dài hàng năm trời, dẫn đến vật chứng, tài sản bị thu giữ bị đóng băng, dẫn đến lãng phí nguồn lực, mất cơ hội kinh doanh, tài sản bị mất giá trị.
Trong một số vụ án, vụ việc, quá trình xác minh, điều tra phát hiện cần thiết áp dụng ngăn chặn người nắm giữ tài sản liên quan đến hành vi phạm tội tẩu tán, chuyển nhượng tài sản đó, nhưng pháp luật không quy định biện pháp tạm ngừng giao dịch.