Ngày 20-11, TAND TP HCM mở phiên xét xử vụ án xảy ra tại Công ty TNHH Thương mại Vận tải và Du lịch Xuyên Việt Oil (Xuyên Việt Oil) cùng các tổ chức liên quan. Phiên xét xử dự kiến tuyên án vào ngày 5-12.
Thành khẩn khai báo ngay từ đầu
Chiều cùng ngày, chủ tọa xét hỏi xong đối với 15 bị cáo trong vụ án. Trước đó, bị cáo Mai Thị Hồng Hạnh (SN 1979, quê Đồng Nai), cựu Giám đốc, Chủ tịch HĐTV Xuyên Việt Oil, là người đầu tiên bước lên bục khai báo. Chủ tọa đã lần lượt thẩm vấn bị cáo Hạnh và các bị cáo khác, đồng thời tiến hành đối chất để làm rõ các lời khai.
Trước HĐXX, các bị cáo thừa nhận hành vi phạm tội như cáo trạng đã nêu, đồng thời bày tỏ sự ăn năn, hối lỗi vì những sai phạm đã gây ra. Nói về vai trò của bị cáo Nguyễn Thị Như Phương (SN 1992, quê Quảng Trị), cựu Phó Giám đốc Xuyên Việt Oil, bị cáo Hạnh khẳng định Phương chỉ giữ vai trò "hữu danh vô thực". "Bị cáo Phương chỉ ký các văn bản để hoàn thành báo cáo, hoàn toàn không biết về tình trạng tài chính thiếu hụt của công ty hay các sai phạm pháp luật liên quan" - bị cáo Hạnh trình bày.
Về hành vi đưa hối lộ, HĐXX đã tiến hành thẩm vấn bị cáo Mai Thị Hồng Hạnh và 8 cựu quan chức trong vụ án này. Một số bị cáo khai rằng họ nhận quà từ Hạnh vì nghĩ đây là hành động "cảm ơn" bình thường sau khi hỗ trợ cho công ty của bị cáo. Cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải thì cho rằng dù là người trực tiếp ký cấp phép xuất nhập khẩu xăng dầu cho Xuyên Việt Oil nhưng bị cáo không có điều kiện để tự kiểm tra. "Vì vậy, tôi đã yêu cầu Vụ Thị trường trong nước rà soát kỹ lưỡng các điều kiện theo quy định pháp luật và đánh giá năng lực thực tế của công ty. Việc cấp phép phải bảo đảm tính chính xác, khách quan và phù hợp với quy định hiện hành" - bị cáo trình bày trước tòa. Về khoản tiền 1,1 tỉ đồng nhận từ Hạnh, bị cáo Hải khai rằng đây là quà tặng tự nguyện từ Hạnh và bản thân chỉ biết đó là tiền sau khi nhận.
Quang cảnh phiên tòa
Bị cáo Lê Đức Thọ (cựu Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre) thừa nhận đã nhận quà từ bị cáo Mai Thị Hồng Hạnh. Bị cáo nhận lỗi, bày tỏ sự hối hận và cho biết đã thành khẩn khai báo ngay từ đầu. Về khắc phục hậu quả, bị cáo và gia đình đã tự nguyện nộp hơn 20 tỉ đồng và đề nghị được sử dụng số tiền mặt 1,7 tỉ đồng cùng 470.000 USD đang bị tạm giữ để hoàn thành việc khắc phục. Trong lời khai, bị cáo cho rằng Xuyên Việt Oil là doanh nghiệp lớn, có uy tín, nên muốn cùng ngân hàng hỗ trợ nhu cầu vốn chính đáng. Bị cáo cũng thừa nhận 2 lần nhận quà từ Hạnh, tổng số tiền hơn 13,8 tỉ đồng. Trong vụ án này, bị cáo Thọ còn bị truy tố vì lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi 3 lần, tổng số tiền hơn 22,1 tỉ đồng. Bị cáo Thọ khai khi giữ vai trò bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, bị cáo đã tích cực thu hút đầu tư, trong đó có Xuyên Việt Oil, nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Bị cáo mong HĐXX xem xét các đóng góp của mình trong quá trình công tác và áp dụng chính sách khoan hồng, nhân đạo.
22 lần đưa hối lộ
Cáo trạng của VKSND Tối cao thể hiện vụ án đã dần được sáng tỏ từ lá đơn tố giác tội phạm do 3 cá nhân tự xưng là nhân viên của Xuyên Việt Oil gửi đến Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an vào ngày 21-8-2023. Theo nội dung tố giác, bà Hạnh đã thao túng tiền Quỹ Bình ổn giá xăng dầu (BOG) và tiền thuế bảo vệ môi trường, gây thất thoát số tiền rất lớn của nhà nước.
Chỉ 3 ngày sau khi nhận được đơn tố giác, ngày 24-8-2023, Cơ quan An ninh điều tra lập tức ra quyết định phân công giải quyết nguồn tin về tội phạm. Đến ngày 8-9-2023, vụ án hình sự chính thức được khởi tố với tội danh "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí". Mai Thị Hồng Hạnh và Nguyễn Thị Như Phương là những cái tên đầu tiên bị bắt giam cũng là 2 người có vai trò trọng yếu trong đường dây sai phạm này.
Cuộc điều tra sau đó dần hé lộ một mạng lưới sai phạm phức tạp mà bị cáo Hạnh đã dựng lên, hòng biến Xuyên Việt Oil thành "ông lớn" trong ngành xăng dầu. Cũng theo cáo trạng, sau khi được cấp phép thương nhân đầu mối xăng dầu, Hạnh và đồng phạm ngang nhiên lách luật, vi phạm quy định trích lập, quản lý Quỹ BOG. Cụ thể, theo quy định, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu phải mở tài khoản Quỹ BOG tại ngân hàng thương mại và phải thực hiện trích tiền trên cơ sở số lượng doanh thu bán hàng để nhập vào quỹ. Mục đích sử dụng duy nhất của quỹ này là bình ổn giá khi giá dầu trên thế giới có biến động, cần điều chỉnh giá trong nước nhằm ổn định thị trường, nghiêm cấm sử dụng vào mục đích khác.
Tuy nhiên, khi được nhà nước giao thu hộ tiền Quỹ BOG, bà Hạnh đã không chỉ đạo nhân viên công ty thực hiện các quy định về trích lập Quỹ BOG theo thông báo điều hành của Bộ Công Thương. Thay vào đó, Hạnh chỉ đạo chuyển tiền từ Xuyên Việt Oil (trong đó có tiền Quỹ BOG thu từ người tiêu dùng) vào tài khoản cá nhân để sử dụng vào mục đích của mình, đồng thời báo cáo gian dối về số dư thực tế. Từ đó, gây thất thoát hơn 219 tỉ đồng Quỹ BOG. Không dừng lại ở đó, bà Hạnh còn sử dụng trái phép tiền thuế bảo vệ môi trường gây thiệt hại hơn 1.244 tỉ đồng.
Cũng theo cáo trạng, từ năm 2016-2022, bị cáo Hạnh đã 22 lần đưa hối lộ với tổng số tiền 31,6 tỉ đồng cho hàng loạt cán bộ từ trung ương đến địa phương. Các khoản tiền này nhằm mục đích "mua đường" cho công ty trong các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu, xin phê duyệt tín dụng và trì hoãn cưỡng chế thuế. Đến nay, bị cáo Hạnh chưa nộp khắc phục số tiền khổng lồ đã biển thủ vào ngân sách nhà nước.
Trong phần trình bày về hướng khắc phục hậu quả, bị cáo Mai Thị Hồng Hạnh bày tỏ mong muốn được HĐXX xem xét cơ hội và thời gian để khắc phục thiệt hại bằng tài sản hiện có của mình.