Trước đây, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã quyết định không áp dụng lệnh trừng phạt với ngân hàng Gazprombank của Nga vì lo ngại sẽ gây ra sự xáo trộn lớn cho thị trường hàng hoá toàn cầu. Đây là ngân hàng mà các quốc gia châu Âu sử dụng để thanh toán cho các giao dịch mua khí đố từ Nga.
Hôm 21/11, Bộ Tài chính Mỹ đã công bố lệnh trừng phạt mới, trong đó có hơn 50 tổ chức tài chính của Nga - bao gồm Gazprombank và 6 công ty con quốc tế của ngân hàng này. Việc bị loại khỏi hệ thống SWIFT đồng nghĩa với việc Gazprombank không thể thực hiện các giao dịch bằng đồng USD.
Việc Mỹ áp nhiều lệnh trừng phạt làm gia tăng rủi ro đối với nguồn cung khí đốt từ Nga đến một số quốc gia Trung Âu. Dù châu Âu đã nỗ lực giảm sự phụ thuộc này, nhưng việc mất đi một trong những tuyến đường ống dẫn khí đốt cuối cùng sẽ càng gây khó khăn và đẩy giá năng lượng tăng cao.
Trong khi đó, lượng dự trữ khí đốt ở EU đang sụt giảm nhanh bất thường ở đúng thời điểm luồng không khí lạnh xoáy cực tràn qua lục địa và tuyết đã bắt đầu rơi trên khắp các vùng ở khu vực Trung Âu.
Trong một thời gian, EU đã chuẩn bị cho khả năng ngừng nhập khẩu khí đốt từ Nga sau khi thoả thuận trung chuyển với Ukraine hết hạn vào cuối năm. Song, hợp đồng tương lai khí đốt của khu vực này đang ở mức cao nhất trong 1 năm vì thị trường lo ngại nguồn cung sẽ lao dốc.
Lohmann Rasmussen, nhà phân tích trưởng tại Global Risk Management ở Copenhagen, cho hay: “Nếu dòng chảy khí đốt của Nga dừng sớm hơn dự kiến và nhu cầu vẫn ở mức cao, cộng với yếu tố mùa đông đến rất gần, thì châu Âu có thể trải qua giai đoạn lượng khí đốt thấp ở mức đáng báo động.”
Văn phòng Kiểm soát Tài sản nước ngoài (OFAC), cơ quan thuộc Bộ Tài chính Mỹ, cho biết họ đang cấp 2 giấy phép mới, cho phép người dân Mỹ có thể thanh toán các giao dịch liên quan đến Gazprombank trong thời gian chậm và việc thoái vốn, nợ do ngân hàng này phán hành đến ngày 20/12. Theo một nguồn tin thân cận, các khoản thanh toán với giao dịch năng lượng cho Gazprombank sẽ bị cấm sau thời gian trên.
Ngoài ra, lệnh trừng phạt mới sẽ miễn trừ các giao dịch liên quan đến dự án dầu khí Sakhalin-2 đến ngày 28/6/2025. Sau khi Mỹ công bố quyết định mới, chính phủ Nhật Bản cam kết vẫn nhận khí đốt từ dự án này vì đây là dự án rất quan trọng với an ninh năng lượng của họ.
Mỹ đã trì hoãn việc áp lệnh trừng phạt với Gazprombank để các quốc gia châu Âu có thể thanh toán cho các giao dịch khí đốt với Nga. Tuy nhiên, nhu cầu đối với việc miễn trừ lại giảm khi EU nhập khẩu nhiều hơn từ nguồn cung mới, bao gồm cả khí đốt từ Mỹ.
Năm 2022, Gazpro đã thay đổi cách thức thanh toán từ những bên mua ở châu Âu. Tập đoàn này yêu cầu đối tác thanh toán bằng đồng Rúp thông qua Gazprombank. Ba Lan và Bulgaria đã bị “cắt” nguồn cung vào năm 2022 vì từ chối tuân thủ, song Slovakia và Hungary vẫn nhận khí đốt từ Nga.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Hungary cho biết các luật sư đang điều tra tác động của lệnh trừng phạt mà Mỹ áp với Nga. Nếu cần, quốc gia này sẽ “thảo luận với các công ty cung cấp khí đốt của Nga”. Ngoài ra, bộ này cũng tuyên bố sẽ tiếp tục đảm bảo nguồn cung năng lượng của Hungary bất chấp áp lực hay nỗ lực can thiệp từ bên ngoài.
Florence Schmit, một chiến lược gia năng lượng tại Rabobank, nhận định: “Có khả năng một số giao dịch sẽ bị gián đoạ, có thể dẫn đến sự chậm trễ và thậm chí là bị cắt giảm nguồn cung cấp khí đốt. Gazprombank vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý các khoản thanh toán đối với hoạt động xuất khẩu khí đốt của Nga sang châu Âu.”
Sự chậm trễ hoặc gián đoạn của dòng chảy khí đốt sẽ ảnh hưởng đến giá cả ở châu Âu và đóng lại “cánh cửa cơ hội vốn đã hẹp đối với hoạt động trung chuyển khí đốt của Nga qua Ukraine trong năm mới", bà cho biết thêm.
Tổng hợp