Đưa 2.487 con sứa vào không gian
Từ cuối những năm 1940, con người tiến hành đưa các loài động vật vào không gian để thí nghiệm về sự ảnh hưởng của môi trường vi trọng lực đến các sinh vật sống. Việc tìm hiểu cách thức hoạt động của các loài động vật có xương sống bên ngoài không gian sẽ có ý nghĩa quan trọng với tương lai của loài người khi rời khỏi Trái đất đến những nơi khác trong thiên hà. Kể từ năm 1948, các nhà khoa học đã gửi nhiều sinh vật sống lên không gian, bao gồm chó, vượn, bò sát, côn trùng, thực vật và các vi sinh vật khác nhau…
Trong đó, dự án đưa 2.487 con sứa vào không gian của NASA được coi là thành công nhất. Dự án này nằm trong chương trình Sứ mệnh SLS-1 lần đầu tiên của NASA khởi động vào năm 1991. Hơn 2.000 con sứa đã được đóng gói trong túi nước biển và phóng vào không gian trên tàu con thoi Columbia.
NASA đã đưa 2.487 con sứa vào không gian để thí nghiệm. (Ảnh: NASA)
Thí nghiệm thu được kết quả bất ngờ, chỉ sau hơn nửa tháng bay vòng quanh Trái đất, 2.487 con sứa biển đã sinh sôi nhanh chóng. Số lượng sứa đã lên tới hơn 60.000 con. Nếu so với tốc độ sinh sản trung bình ở Trái đất thì dường như ở ngoài không gian, khả năng sinh sản của loài sứa được thúc đẩy lên gần gấp 2 lần.
Lúc bấy giờ, các chuyên gia của NASA vô cùng phấn khởi về một tương lai mới cho các thí nghiệm tương tự. Họ bắt đầu lên kế hoạch khác để thử nghiệm khả năng sinh sản của các loại thủy sản khác trong vũ trụ. Nếu các thí nghiệm thành công, họ hy vọng con người cũng có thể sinh sống và sinh sản trong không gian. Tuy nhiên, sự vui mừng đã không kéo dài được lâu, trong quá trình theo dõi đàn sứa, các nhà khoa học đã nhận thấy một điều bất thường.
Phát hiện điều bất thường
Sau khi đưa những con sứa được sinh trong không gian trở về Trái đất, chúng đều có biểu hiện rất kỳ lạ. Đó là chúng bơi trong nước biển trong trạng thái đầu cắm xuống đất và di chuyển vô định như những kẻ "say rượu". Dường như những con sứa này đã trở thành "sứa khờ" sau khi về Trái đất. Lý do thực sự là gì?
Các chuyên gia đã tiến hành so sánh những con sứa sinh ra trong không gian với những "người họ hàng" sinh ra trên Trái đất. Họ nhận ra ràng những con sứa từ vũ trụ không có khả năng định hướng, chúng di chuyển một cách khó khăn. Như vậy, sứa không gian không hề thích nghi với từ trường của Trái đất.
Sau khi trở về Trái đất những con sứa không gian không thể di chuyển bình thường. (Ảnh: NASA)
Nếu như một con sứa sinh ra trên Trái đất sẽ có nhiều thụ thể xác định từ trường dưới dạng các tinh thể canxi sunfat. Những thụ thể này được giữ trong các túi bao có tế bào lông nhạy cảm. Khi chúng thay đổi hướng di chuyển, các tinh thể các tinh thể canxi sunfat sẽ lặn xuống đáy các túi và báo hiệu cho các tế bào lông cần phải đi theo hướng nào.
Ở sứa không gian, các thụ thể xác định từ trường của chúng vẫn xuất hiện nhưng chúng không phát huy tác dụng. Giả thuyết đặt ra là, những thụ thể này đang bị hiệu chỉnh sai hoặc không kết nối chính xác với hệ thần kinh của sứa.
Nhiều loài động vật được sinh sản trong không gian khác cũng từng ghi nhận hiện tượng tương tự. Những con cá và nòng nọc sau khi đưa lên vũ trụ và trở về Trái đất sẽ bơi theo đường vòng thay vì đường thẳng.
NASA từng nhiều lần đưa các loài vật khác nhau ngoài con sứa vào không gian để thí nghiệm về tác động của vi trọng lực với chúng. (Ảnh: NASA)
Năm 2007, NASA từng tiến hành thí nghiệm với một chuột mẹ ở tuần cuối thai kỳ nếu đi vào không gian sẽ ảnh hưởng thế nào đến chuột con. Những con chuột con được sinh ra ngoài không gian không thể tự lật mình, chúng chỉ có thể nằm ngửa bụng ngay cả khi ở dưới nước. Tuy nhiên, tình trạng này không kéo dài mãi mãi, cảm giác bình thường về trọng lực được khôi phục dần theo thời gian.
Một thí nghiệm khác được tiến hành năm 2011 cho thấy, những con ốc sên sống trong không gian rất nhạy cảm với trọng lực. Nếu bị nghiêng hoặc lật úp, chúng sẽ tìm cách xoay mình nhanh nhất có thể nhưng không phải lúc nào cũng xoay đúng hướng.
Một điểm đáng lưu ý nữa là con người cũng có một chất lỏng ở tai trong vận hành tương tự như các thụ thể xác định từ trường của sứa. Bởi vậy, nhiều khả năng con người được nuôi dưỡng trong môi trường phi trọng lực sẽ không thể di chuyển bình thường khi trở về Trái đất. Do đó, các chuyên gia của NASA sẽ cần phải nghiên cứu và thực hiện nhiều thí nghiệm hơn trước khi đưa con người lên không gian.
*Bài viết được tổng hợp từ The Conversation, PBS, The Atlantic.