Chủ tịch Quốc hội: Đổi mới mạnh mẽ trong tư duy và cách làm

“Đổi mới mạnh mẽ trong tư duy và cách làm,” đó là thông điệp rõ nét trong toàn bộ nội dung trả lời phỏng vấn Thông tấn xã Việt Nam của ông Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhân dịp Xuân Quý Mão 2023.

- Thưa Chủ tịch Quốc hội, ông có thể đánh giá về nhưng đổi mới, điểm sáng trong hoạt động của Quốc hội trong năm 2022 vừa qua?

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Có thể nhận thấy rằng năm 2022, Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và mỗi vị đại biểu Quốc hội đã tích cực, nỗ lực, đoàn kết, không ngừng đổi mới phương thức hoạt động, đóng góp quan trọng vào công cuộc đẩy lùi đại dịch COVID-19 và phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội.

Theo đó, mỗi chương trình, kế hoạch hoạt động của Quốc hội đều được Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan hữu quan chuẩn bị từ sớm, từ xa, kỹ lưỡng trên cơ sở phát huy trí tuệ của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia hàng đầu ở trong và ngoài nước. Điều này được thể hiện qua những hoạt động nổi bật như sau:

Việc tổ chức thành công kỳ họp bất thường lần thứ nhất; thông qua Nội quy kỳ họp Quốc hội sửa đổi vào kỳ họp thứ 4; ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn giám sát văn bản pháp luật và hướng dẫn công tác giám sát của Hội đồng Nhân dân các cấp… đã góp phần củng cố hành lang pháp lý, tạo điều kiện phát huy vai trò, trách nhiệm của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Hội đồng Nhân dân các cấp và đáp ứng yêu cầu tăng cường quản lý Nhà nước, thúc đẩy sự phát triển của xã hội và nguyện vọng chính đáng của nhân dân.

Cùng với đó, năm 2022 cũng đã đánh dấu Quốc hội ngày càng đổi mới mạnh mẽ về tư duy và cách làm trong công tác giám sát.

Việc xem xét báo cáo của các cơ quan đã dần đi vào thực chất, trách nhiệm, hiệu quả. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội, phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội có nhiều đổi mới.

Theo đó, giám sát không nhất thiết nhằm hậu kiểm các vấn đề chất vấn mà còn bao gồm những vấn đề đang diễn ra như nội dung giám sát tại kỳ họp 3, 4; hoặc tập trung giám sát việc thực hiện các vấn đề khó, phức tạp như giám sát tối cao thực hiện pháp luật về quy hoạch. Hoạt động giám sát chuyên đề được chú trọng, có nhiều đổi mới trong công tác tổ chức thực hiện và phương pháp giám sát, huy động nhiều chủ thể tham gia nhằm bảo đảm luận chứng, luận cứ đối với vấn đề giám sát, đáp ứng mong đợi của cử tri và nhân dân.

Trong hai năm qua, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành nhiều Nghị quyết quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát. Đặc biệt, lần đầu tiên việc đổi mới cách thức triển khai các chương trình giám sát của Quốc hội đã có sự tham gia, vào cuộc của các Ban Đảng, Hội đồng Nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, các chuyên gia. Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thiết lập cơ chế phối hợp với Ban Nội chính Trung ương trong tham mưu chiến lược về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Trong năm 2022, Đảng đoàn Quốc hội cũng đã ban hành Kết luận số 843 về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của Quốc hội để chỉ đạo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc và các cơ quan của Quốc hội lập kế hoạch giám sát bài bản trong thời gian tới.

Trong đó, sớm rà soát, tổng kết, đánh giá, nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định của pháp luật về hoạt động giám sát, nhất là đối với Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân phù hợp với yêu cầu  kiểm soát, nâng cao chất lượng bộ máy Nhà nước và kiểm soát quyền lực trong tình hình mới, đảm bảo tính tối cao trong hoạt động giám sát của Quốc hội đối với hoạt động của bộ máy Nhà nước; tổ chức tốt việc lấy phiếu tín nhiệm các chức danh do Quốc hội bầu và phê chuẩn.

Mỗi cơ quan của Quốc hội phải thực hiện tốt việc tự giám sát, mỗi đại biểu Quốc hội phải tự mình kiểm soát hoạt động của chính mình trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm trước cử tri để thực sự “mở ra một giai đoạn mới đầy triển vọng tốt đẹp trong hoạt động của Quốc hội,” như chỉ đạo và kỳ vọng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV.

Năm 2022, lần đầu tiên, Bộ Chính trị ban hành 6 Nghị quyết về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng an ninh đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045 của 6 vùng kinh tế. Riêng tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội cũng đã quyết định chủ trương đầu tư 5 dự án giao thông trọng điểm, tạo đột phá về hạ tầng, kết nối không gian giữa các vùng trong cả nước. Đây cũng là 1 trong 10 sự kiện nổi bật của Việt Nam năm 2022 do Thông tấn xã Việt Nam bình chọn.

- Ngay tại kỳ họp bất thường lần thứ hai vừa kết thúc, Quốc hội tiếp tục thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia. Vậy Chủ tịch Quốc hội đánh giá như thế nào về quyết sách này của Quốc hội?

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Sau khi Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV kết thúc, tôi đã ký ban hành 5 Nghị quyết về chủ trương đầu tư 5 dự án quan trọng quốc gia gồm Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4-Vùng thủ đô Hà Nội; Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa-Buôn Ma Thuột giai đoạn 1; Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu giai đoạn 1 và chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng giai đoạn 1.

Tính cả năm 2022, Quốc hội đã ban hành các nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư 6 dự án giao thông quan trọng quốc gia với tổng mức đầu tư gần 360.000 tỷ đồng, bao gồm 5 nghị quyết trên và Nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.

Sáu dự án này đều là những dự án giao thông trọng điểm, cấp bách, bảo đảm quốc phòng, an ninh, có tác động lan tỏa, tăng cường liên kết vùng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, của các vùng và từng địa phương có dự án đi qua.

Tại kỳ họp bất thường lần thứ hai, Quốc hội đã xem xét, biểu quyết với sự nhất trí cao thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Quốc hội đã kịp thời thể chế hóa những chủ trương của Đảng bằng những Nghị quyết lớn ngay trong năm 2022 và đầu năm 2023 trên tinh thần “từ sớm, từ xa,” để từ đó có thể triển khai nhanh chóng vào cuộc sống, kiến tạo các không gian phát triển và động lực tăng trưởng mới cho đất nước.

Đây cũng là những bước tạo đà, góp phần vào việc thực hiện mục tiêu dài hạn đã được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng thông qua. Đó là đến năm 2025, kỷ niệm 50 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước: Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp.

Đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng: Là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

- Chủ tịch Quốc hội có thể cho biết, những nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên sẽ được Quốc hội thực hiện trong thời gian tới?

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Quốc hội sẽ phát huy những thành tựu và kinh nghiệm của 77 năm qua, tiếp tục đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả hoạt động để đáp ứng tốt nhất yêu cầu, nhiệm vụ chính trị của đất nước trong giai đoạn mới, tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm sau:

Thứ nhất, Quốc hội sẽ tiếp tục phát huy vai trò, vị trí trong việc tạo lập khung khổ pháp lý kịp thời, có chất lượng, đồng bộ cho các hoạt động của đất nước, phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Ưu tiên xây dựng mới, bổ sung các đạo luật ở các lĩnh vực trọng điểm có ý nghĩa then chốt, có tính khả thi cao, tạo sự bứt phá về phát triển kinh tế-xã hội.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát, nhất là giám sát chuyên đề, hoạt động chất vấn, phát huy dân chủ, tăng tính tranh luận, phân tích sâu, làm rõ những thành tích, ưu điểm, cũng như những tồn tại, khuyết điểm, tìm ra nguyên nhân, bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp xác đáng, khả thi.

Tại Kỳ họp thứ 6 (vào tháng 10/2023), Quốc hội sẽ tiến hành lấy phiếu tín nhiệm các chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Đây là cơ sở để các vị đại biểu Quốc hội xem xét, đánh giá khách quan, toàn diện việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.

Thứ ba, nâng cao chất lượng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước theo hướng ngày càng chính xác, thực chất hơn, nhất là việc quyết định ngân sách nhà nước, các vấn đề về kinh tế-xã hội, tổ chức bộ máy Nhà nước, các dự án công trình quan trọng quốc gia.

Thứ tư, đẩy mạnh hoạt động đối ngoại, chủ động, tích cực hội nhập, hợp tác quốc tế, góp phần thực hiện đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa của Đảng và Nhà nước, ưu tiên tăng cường và thúc đẩy hoạt động đối ngoại đi vào chiều sâu đối với nghị viện các nước láng giềng có chung biên giới, đối tác có quan hệ đặc biệt, đối tác chiến lược toàn diện, đối tác chiến lược, đối tác toàn diện, các nước bạn bè truyền thống. Tăng cường trách nhiệm của Quốc hội Việt Nam tại các diễn đàn nghị viện đa phương, đặc biệt, trong năm 2023, tập trung tổ chức thành công Hội nghị nghị sỹ trẻ toàn cầu của IPU lần thứ 9.

Thứ năm, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân nguyện của Quốc hội. Chủ động nghiên cứu xây dựng quy chế phối hợp giữa Ban Dân nguyện với các cơ quan của Chính phủ, các Ban của Đảng, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để tăng cường hơn nữa sự phối hợp với các cơ quan, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác trong lĩnh vực này.

Thứ sáu, tập trung lãnh đạo việc tiếp tục đổi mới phương thức tổ chức, hoạt động, lề lối làm việc của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, các cơ quan thuộc , Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đổi mới, cải tiến cách thức tiến hành kỳ họp Quốc hội theo hướng giảm thời gian họp phiên toàn thể; chia kỳ họp thành các đợt với hình thức họp phù hợp theo tính chất, nội dung và điều kiện thực tế.

Đẩy nhanh việc xây dựng Quốc hội điện tử; xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung, chia sẻ dữ liệu điện tử giữa các cơ quan Nhà nước, đồng bộ xây dựng Quốc hội điện tử với Chính phủ điện tử, đáp ứng yêu cầu xử lý khối lượng công việc ngày càng lớn với chất lượng ngày càng cao. Tăng cường chất lượng, nâng cao năng lực hoạt động của đại biểu Quốc hội, đặc biệt là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách; xây dựng Đề án về phương hướng nhân sự đại biểu Quốc hội khóa XVI, đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031.

- Một mùa Xuân mới đang về, vậy Chủ tịch Quốc hội có thể gửi thông điệp tới cử tri, nhân dân cả nước cũng như cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài?

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Trong thời gian qua, tiếp tục thực hiện chủ trương của Đảng về đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, được sự quan tâm, động viên của cử tri và nhân dân, kế thừa những nhiệm kỳ trước, Quốc hội khóa XV tiếp tục đổi mới, cải tiến cách thức làm việc và đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong công tác lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng quốc gia.

Nhiều vấn đề có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sản xuất, phục hồi và phát triển nền kinh tế của đất nước được đông đảo cử tri và nhân dân quan tâm, kiến nghị đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội kịp thời tiếp thu như Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết liệt vào cuộc, kịp thời tổ chức phiên họp bất thường ngày 6/7/2022 để xem xét, thông qua Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn theo đề nghị của Chính phủ.

Tiếp tục công tác này, ngày 30/12/2022 vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã làm việc rất khẩn trương để xem xét thông qua Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn để áp dụng trong năm 2023 nhằm hỗ trợ kịp thời người dân, doanh nghiệp.

Tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết yêu cầu thiết kế môn Lịch sử trong Chương trình giáo dục cấp Trung học phổ thông; kiểm soát chặt chẽ việc biên soạn và xuất bản sách giáo khoa, bổ sung sách giáo khoa vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá khí sửa đổi Luật Giá.

Còn tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023, trong đó quy định từ ngày 1/7/2023 thực hiện tăng lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức, tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội đối tượng do ngân sách Nhà nước đảm bảo và hỗ trợ thêm đối với người nghỉ hưu...

Và ngay trong những ngày đầu năm mới 2023, tại Kỳ họp bất thường thứ hai, Quốc hội xem xét, quyết định 5 vấn đề lớn, quan trọng và cấp bách nhằm góp phần tháo gỡ kịp thời nhiều khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, đồng thời tạo tiền đề quan trọng để thực hiện nhiệm vụ năm 2023 và các năm tiếp theo.

Nhìn lại ba năm qua, kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, cùng với các nước trên thế giới vượt qua những khó khăn, thách thức trên tầm toàn cầu, với những thành tích đạt được, đất nước chúng ta bước vào năm 2023 một cách vững chãi và tràn đầy tin tưởng với vận hội mới.

Có được điều này là xuất phát từ những quyết sách, chủ trương kịp thời, đúng đắn của Đảng, Nhà nước ta, cùng sự vận hành thông suốt, trên dưới đồng lòng của cả hệ thống chính trị và toàn dân. Trên tất cả đó là tinh thần đoàn kết - một truyền thống hết sức quý báu của dân tộc ta đã được phát huy ở mức độ cao nhất. Đây cũng là cội nguồn sức mạnh để dân tộc Việt Nam vượt qua hết khó khăn này đến khó khăn khác, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác, để đất nước ta có cơ đồ và vị thế chưa từng có như hiện nay.

Mùa Xuân mới đang về, với niềm tin, sự phấn khởi về những thành tựu của đất nước, tôi xin chúc đồng bào, cử tri cả nước, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài năm mới sức khỏe, hạnh phúc và thành công; tiếp tục phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần thực hiện tốt những mục tiêu của năm 2023 - năm “bản lề,” tạo đà cho việc tăng tốc để hoàn thành những mục tiêu phát triển đất nước (giai đoạn 2021-2025) mà Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ XIII đã đề ra.

- Trân trọng cảm ơn Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ!