Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 được dự đoán sẽ mang tính lịch sử, dù ứng cử viên cuối cùng chiến thắng là bên nào. Trước đó, các chiến dịch vận động tranh cử của bà Kamala Harris và ông Donald Trump huy động được số tiền tài trợ chưa từng có.
Nếu đảng viên Dân chủ Kamala Harris thắng cử, nước Mỹ sẽ có nữ tổng thống đầu tiên. Phụ nữ Mỹ từng tham gia tranh cử tại các đại hội của đảng mình, chẳng hạn như bà Margaret Chase Smith (năm 1964) của đảng Cộng hòa và bà Shirley Chisholm (năm 1972). Chưa ai thành công cho đến năm 2016, khi bà Hillary Clinton giành được đề cử của đảng và chạy đua với ông Donald Trump.
Mặt khác, nếu ông Trump thắng cử, những tiền lệ khác nhau sẽ được thiết lập, khi bản thân ông đã vốn là một nhân vật gây tranh cãi. Nếu được bầu lại, ông sẽ là tổng thống bị luận tội đầu tiên quay trở lại Nhà Trắng.
Dưới đây là những kịch bản không ngờ có thể xảy ra trong cuộc bỏ phiếu năm nay.
Ông Donald Trump và bà Kamala Harris.
Hòa phiếu đại cử tri
Gần như có một sự đồng tình giữa các nhà phân tích chính trị rằng người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ được quyết định bởi 7 tiểu bang dao động (khó đoán trước được là nghiêng về đảng nào), với tổng cộng 93 phiếu đại cử tri: Georgia (16 phiếu), Bắc Carolina (16), Pennsylvania (19), Michigan (15), Wisconsin (10), Nevada (6) và Arizona (11) .
Một ứng cử viên tổng thống cần có 270 trong số 538 phiếu đại cử tri để giành chiến thắng. Do đó, nếu hai ứng cử viên mỗi người nhận được 269 phiếu, thì sẽ có một cuộc bỏ phiếu hòa.
Điều đó có thể xảy ra không? Có, nhưng kể từ khi Tu chính án thứ 12 của Hiến pháp Mỹ được thông qua vào năm 1804, trong đó tinh chỉnh thủ tục bầu tổng thống và phó tổng thống, chỉ có cuộc bầu cử năm 1824 hòa phiếu Đại cử tri đoàn.
Với mô hình bỏ phiếu hiện tại của tiểu bang, các nhà phân tích cho rằng ứng viên đảng Dân chủ sẽ bước vào cuộc bầu cử với khả năng giành được 226 phiếu đại cử tri, trong khi ứng viên Cộng hòa có 219 phiếu - với 93 phiếu của các tiểu bang dao động quyết định người chiến thắng.
Nếu bà Harris giành chiến thắng, chẳng hạn như ở Bắc Carolina, Georgia và Arizona trong khi ông Trump giành chiến thắng ở Michigan, Pennsylvania, Wisconsin và Nevada, thì cả hai sẽ có 269 phiếu đại cử tri. Hoặc nếu bà Harris giành chiến thắng ở Wisconsin, Nevada, Georgia và Arizona và ông Trump giành chiến thắng ở Pennsylvania, Bắc Carolina và Michigan, thì hai người cũng sẽ có 269 phiếu bầu hòa.
Bên thứ ba có thể ảnh hưởng đến kết quả
Thường các ứng cử viên bên thứ ba có rất ít khả năng chiến thắng trong cuộc bầu cử, song họ cũng có khả năng làm ảnh hưởng đến số phiếu.
Năm nay, các ứng cử viên thứ ba (ngoài hai đảng lớn) đang "cạnh tranh" với ông Donald Trump và bà Kamala Harris là Cornel West (71 tuổi, ứng viên độc lập), Jill Stein (74 tuổi, đảng Xanh), Chase Oliver (39 tuổi, đảng Tự do), Claudia De la Cruz (42 tuổi, đảng Chủ nghĩa xã hội và Giải phóng PSL) và Robert F. Kennedy Jr. (70 tuổi, ứng viên độc lập). Ứng cử viên tổng thống của bên thứ ba được bàn tán nhiều nhất là Robert F. Kennedy Jr.
Ông Kennedy có tên trên phiếu bầu ở một số tiểu bang dao động. Ông dừng tranh cử vào tháng 8 và chuyển sang ủng hộ ông Donald Trump. Từ đó đến nay, ông trải qua các quá trình để bỏ tên mình khỏi phiếu bầu ở 10 tiểu bang, nhằm không ảnh hưởng đến cơ hội của ông Trump
Trong đó, một số bang dao động đồng ý gỡ tên hoặc dừng đưa tên Kennedy vào phiếu bầu là Arizona, Georgia, Nevada, Bắc Carolina, Pennsylvania. Ông vẫn có tên ở Michigan và Wisconsin.
Nếu Kennedy hoặc các ứng viên thứ ba khác có thể giành được nhiều phiếu bầu phổ thông hơn biên độ chiến thắng của Harris hoặc Trump các tiểu bang đó, kết quả có thể bị ảnh hưởng.
Ví dụ, trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000 ở Florida, ứng viên George W. Bush đánh bại ứng viên Phó Tổng thống Al Gore với 537 phiếu bầu. Tuy nhiên, ứng viên đảng Xanh Ralph Nader giành được đến 97.488 phiếu bầu tại tiểu bang này. Nếu Nader không tham gia cuộc đua, hầu hết những người ủng hộ ông sẽ bỏ phiếu cho Gore hoặc ở nhà, khiến Gore có thể giành chiến thắng.
Phân bổ phiếu đại cử tri năm 2024. (Màu nâu xám là các bang dao động, độ đậm nhạt các màu xanh-đỏ tương ứng với mức độ nghiêng về đảng Dân chủ-Cộng hòa)
"Những cử tri không trung thành"
Sau cuộc bầu cử ngày 5/11, các đại cử tri sẽ bỏ phiếu vào ngày 17/12. Tại 48 tiểu bang, các đại cử tri bỏ phiếu cho ứng cử viên giành chiến thắng tại tiểu bang của họ. Hai tiểu bang còn lại có cơ chế chia phiếu bầu riêng.
Tuy nhiên, từng có những "đại cử tri không trung thành" bỏ phiếu cho người khác mà không phải người chiến thắng với số phiếu phổ thông. Theo Scotus, 35 người trong lịch sử Mỹ từng làm điều này. Trong đó 10 người nằm trong cuộc bầu cứ năm 2016 (2 đảng Cộng hòa và 8 đảng Dân chủ). Phân tích cho biết họ không làm thay đổi kết quả trong trường hợp này, nhưng nếu cuộc bỏ phiếu năm nay có điều kiện phù hợp, "những cử tri không trung thành" có thể thay đổi kết quả.
Hiện ba mươi ba tiểu bang yêu cầu các đại cử tri của họ bỏ phiếu cho người chiến thắng ở tiểu bang, trong khi 17 tiểu bang cho phép họ thay đổi phiếu bầu nhưng có thể kèm theo các dạng hình phạt. Trong số các tiểu bang dao động, Georgia và Pennsylvania không có luật nào cấm các đại cử tri không trung thành, trong khi Michigan công nhận phiếu bầu đã thay đổi của đại cử tri không trung thành.
Vì vậy, có thể khi hòa 269 phiếu đại cử tri, một hoặc nhiều cử tri không trung thành sẽ bỏ phiếu khác đi và làm thay đổi kết quả. Diễn viên Martin Sheen từng xuất hiện trong một quảng cáo năm 2016 khuyến khích các cử tri của Trump làm như vậy.
Bầu cử tại Hạ viện
Nếu không có ứng cử viên tổng thống nào nhận được 270 phiếu đại cử tri trở lên, cuộc bầu cử sẽ chuyển sang hạ viện, nơi mỗi tiểu bang có một phiếu bầu. Hiện tại, đảng Cộng hòa tại Hạ viện kiểm soát nhiều tiểu bang hơn đảng Dân chủ, vì vậy ông Trump có khả năng sẽ thắng.
Tuy nhiên, sẽ không phải thành viên hạ viện hiện tại mà là những thành viên hạ viện tuyên thệ vào tháng 1/2025 sẽ bỏ phiếu này. Hạ viện có thể chuyển sang quyền kiểm soát của đảng Dân chủ vào năm tới, mặc dù vẫn có khả năng sẽ có nhiều tiểu bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo hơn.
Ngoài ra, Thượng viện có thể quyết định người chiến thắng trong cuộc bầu cử phó tổng thống. Theo Tu chính án thứ 12, Thượng viện bỏ phiếu cho phó tổng thống — 100 thượng nghị sĩ có 100 phiếu bầu. Hiện tại, Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát, nhưng điều đó có thể thay đổi vào năm tới, vì có nhiều thượng nghị sĩ Dân chủ hơn là đảng Cộng hòa tham gia tranh cử. Nếu ghế Thượng viện năm 2025 được chia đều, 50-50, phó tổng thống đương nhiệm Kamala Harris, với tư cách là chủ tịch Thượng viện sẽ bỏ phiếu quyết định. Nếu bà bỏ phiếu chiến thắng cho chính mình, Mỹ sẽ có một tổng thống Cộng hòa và một phó tổng thống Dân chủ.